Żyjemy w XXI wieku i naturalnym jest postrzeganie psów oraz kotów jako zwierząt domowych. Jednakże postrzeganie tych zwierząt przez społeczeństwo chińskie jest wciąż ambiwalentne. Z jednej strony mamy domowego „pieszczocha”, z drugiej zaś odżywczy posiłek.
„Pet”, czyli chongwu w języku chińskim, jest nowością we współczesnych Chinach, zarówno jako słowo, jak i jako praktyka trzymania zwierząt. Do niedawna słowo chongwu nie istniało w tym języku. W chińskich słownikach opublikowanych pod koniec lat 70 i na początku lat 80 takiego wpisu nie ma. Definicja słowa „zwierzę domowe” zawarta w słownikach angielskich przetłumaczonych na język chiński i opublikowanych w Chinach przed końcem lat 80 XX wieku zawierała zaledwie krótkie objaśnienie, mówiące że „zwierzę domowe” odnosi się do zwierząt trzymanych w domu jako kompanów do wspólnego spędzania wolnego czasu. Nie znaleziono odpowiednika tego słowa w języku chińskim. Chongwuzostało utworzone i zaczęto się nim posługiwać na przełomie lat 80 i 90. Obecnie jest powszechnie stosowane w odniesieniu do psów, kotów oraz innych małych zwierząt trzymanych w domach. Wyrażenie banlu dongwu (zwierzęta towarzyszące) również zaczęło być w ostatnich latach używane wśród zwolenników zwierząt, ale nie jest stosowane powszechnie. Nie ma formalnej ani prawnej definicji tego, co w Chinach znaczy „zwierzę domowe”. Nie oznacza to bynajmniej, że Chińczycy nie trzymają w domu zwierząt. Ptaki i ryby były hodowane przez chińskich literatów od stuleci, jeśli nie tysięcy lat. Jedno z najbardziej znanych powiedzeń we współczesnych Chinach brzmi: „Nie ma znaczenia, czy kot jest biały, czy czarny, dopóki łapie myszy.” Są to słowa nieżyjącego już przywódcy Deng Xiaoping’a opisujące jego pragmatyczne podejście do rozwoju gospodarczego, nazywanego „teorią kota”.
Pomimo szybko rosnącej popularności zwierząt domowych w Chinach, wciąż spożywa się tam zarówno psie, jak i kocie mięso. Psy i koty są tym celu specjalnie hodowane, a nawet wyłapywane z ulic. Szacuje się, że około 10 milionów psów i 4 milionów kotów rocznie jest zabijanych i zjadanych. Praktyka ta spotyka się z coraz większą krytyką ze strony fundacji pro zwierzęcych i innych ugrupowań miłośników zwierząt. Ankieta przeprowadzona w 2015 roku przez Fundację Animals Asia pokazała, że spożycie mięsa zwierząt towarzyszących nie jest w Chinach typowym postępowaniem, a zarówno ilość jak i częstotliwość tych posiłków są niskie, biorąc pod uwagę całą populację. Są jednak miasta, w których ten trend się utrzymuje — są to głównie miasta leżące przy wschodniej granicy. Znaczna część mieszkańców tych rejonów wykazuje się empatią — przyznali, że zdają sobie sprawę z warunków i cierpienia, przez jakie zwierzęta są zmuszone przejść, zanim trafią na mięsny rynek. Ponad połowa badanych zgodziła się, że zwierzęta domowe odczuwają emocje, przede wszystkim strach, ale również inne, takie jak głód, ból, złość czy smutek. Postawy różnią się znacząco w zależności od osoby i chociaż niektórzy uważają to za równie akceptowalne, co jedzenie wieprzowiny czy kurczaka, to są ludzie stanowczo temu przeciwni. Dzięki aktywnie działającym fundacjom wzrasta świadomość i coraz więcej osób wzbrania się przed jedzeniem kotów i psów, regularnie organizowane są też protesty. Zdarzało się nawet, że aktywiści porywali ciężarówki z psami lub kotami jadącymi na rzeź i przekazywały je odpowiednim właścicielom, aby zamiast tego zyskały szansę życia jako zwierzęta domowe. Zgodnie z przepisami, które weszły w życie 1 maja 2020, Shenzhen jako pierwsze miasto w Chinach zakazało konsumpcji mięsa zwierząt domowych. Na oficjalnej stronie urzędu miasta Shenzhen wydano oświadczenie, że „psy i koty, jako zwierzęta domowe, nawiązały znacznie bliższe relacje z ludźmi niż wszystkie inne zwierzęta, a zakaz spożywania psów i kotów, a także innych zwierząt domowych jest powszechną praktyką w krajach rozwiniętych oraz w Hongkongu i na Tajwanie. Ten zakaz odzwierciedla również wymogi i ducha współczesnej cywilizacji.” Niemniej jednak Chiny wciąż są jedynym dużym krajem na świecie, w którym nie ustanowiono prawa krajowego chroniącego zwierzęta przed okrucieństwem.
Wychowywanie zwierząt domowych staje się w Chinach coraz bardziej popularne z kilku powodów. Zgodnie z raportem z 2017 roku dotyczącym trendów konsumenckich właścicieli zwierząt, przeprowadzonym przez Instytut Badawczy JingDong, niedawny wzrost przemysłu związanego ze zwierzętami domowymi odpowiada wzrostowi PKB Chin i można go przypisać nawykom konsumenckim wynikającym z urbanizacji, starzejącej się populacji oraz zmian demograficznych spowodowanych „polityką jednego dziecka”. Polityka kontroli populacji Chińskiej Republiki Ludowej, obowiązująca w latach 1977-2015, wywołała znaczące dysproporcje demograficzne — przede wszystkim liczebną przewagę mężczyzn, co pociąga za sobą poważne konsekwencje, między innymi w postaci trudności z założeniem rodziny. Zwraca się także uwagę na inny problem społeczny — pokolenie jedynaków, które okazuje się pokoleniem egoistów, skupionych na sobie, swoim rozwoju i dobrostanie. (Jacoby M., 2016) Przyczyniło się to do wytworzenia „najbardziej samotnego pokolenia”, a przy obecnej priorytetyzacji rozwoju zawodowego kot jest doskonałym wyborem na towarzysza, mniej wymagającym niż pies, którego trzeba regularnie wyprowadzać na spacery. (Achim A. L., 2019) Koci towarzysz wypełnia pustkę, pełni roli przyjaciela, daje poczucie, że w domu czeka ktoś, do kogo warto wracać, a także zaspokaja potrzebę tworzenia więzi i opieki nad drugą istotą. Terapia psychiatryczna przeprowadzona w 2013 roku z udziałem zwierząt wykazała, że „dbałość o zaspokajanie potrzeb zwierzęcia pozytywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie i dbałość o zaspokajanie własnych potrzeb. Regularny kontakt ze zwierzętami, powoduje redukcję poczucia samotności, poprawę ogólnego samopoczucia, a co za tym idzie poprawę jakości życia (…).” (Girczys-Połedniok K. i wsp.) Ponadto, w badaniach reprezentatywnych przeprowadzonych w 2007 roku na Zachodzie odnotowano, że właściciele zwierząt domowych wykonują rocznie 10–15% mniej wizyt lekarskich niż osoby niebędące właścicielami. W miejskich rejonach Chin kobiety w wieku 25–40 lat, które są właścicielami psów, wykonują mniej niż połowę liczby wizyt lekarskich od osób niebędących właścicielami i średnio 2,92 mniej wizyt rocznie. (Headey B. i wsp.)
W danych statycznych można zaobserwować wyraźny wzrost popularności kotów jako zwierząt domowych. W 2015 roku zaledwie 2% chińskich gospodarstw domowych posiadało koty. Całkowitą liczbę kotów domowych szacowało się na 11 milionów. Bardziej aktualne dane zostały opublikowane na platformie Statista, która jest wiodącym dostawcą danych rynkowych i konsumenckich — w 2022 roku populacja kotów i psów w Chinach przekroczyła 116 milionów, wzrastając z około 87,5 miliona w 2017 roku. W tym samym roku około 51,2 miliona psów i 65,4 miliona kotów było trzymanych jako zwierzęta domowe w miejskich gospodarstwach domowych w Chinach. Według innych danych opublikowanych na tej stronie, w 2017 roku koty, zaraz po psach, cieszyły się największą popularnością. Równocześnie rośnie liczba bezdomnych kotów, zwłaszcza w wyniku porzucenia i niewystarczającej lub niechętnej sterylizacji. Bezdomność zwierząt urosła w Chinach do rangi problemu społecznego. Zwierzęta domowe w Chinach są uważane za osobistą własność właścicieli, chociaż nie jest to sprecyzowane od strony prawnej. W związku z tym zarejestrowane zwierzę może mieć pewną ograniczoną pośrednią ochronę prawną jako własność — jest to jedyna ochrona prawna w odniesieniu do czworonogów. Jako przykład można przytoczyć sprawę karną z prowincji Liaoning w 2012 roku. Oskarżony został skazany na rok więzienia za złośliwe uszkodzenie mienia osobistego sąsiada, tj. zatrucie i zabicie jego sześciu psów. Do tego doszła grzywna w wysokości 6900 CNY, ponieważ sąd wycenił wartość zwierząt na 5400 CNY. Pomimo tego wciąż można zetknąć się z twierdzeniem, że bezpańskie psy i koty, nawet te domowe, które z jakiegoś powodu znalazły się na ulicy, są regularnie przechwytywane na handel mięsem. Podejścia nie zmieni się z dnia na dzień, ale zmiany następują i wywierają znaczący wpływ na postrzeganie zwierząt towarzyszących przez chińskie społeczeństwo.
Literatura:
Achim A. L., China’s Pet Passion is Leaving its Mark on the Luxury Sector, 2019, https://jingdaily.com/chinas-pet-passion-is-leaving-its-mark-on-the-luxury-sector/
Bar-Oz, G., Weissbrod, L., & Tsahar, E. (2014). Cats in recent chinese study on cat domestication are commensal, not domesticated. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(10). https://doi.org/10.1073/pnas.1324177111
Cao D., Animals in China: Law and Society, 2015, Chapter 5: The F-Word of Cats and Dogs, Food or Friends: Companion Animals, s. 100-104.
Coren S. , DSc, FRSC, What Is China’s Current Attitude Concerning Dogs?, 2018, https://www.psychologytoday.com/us/blog/canine-corner/201802/what-is-chinas-current-attitude-concerning-dogs
Franklin A., Animals and Modern Cultures: A Sociology of Human-Animal Relations in Mo- dernity, Londyn 1999, Wydawnictwo Sage, s. 101.
Girczys-Połedniok K., Pudlo R., Szymlak A., Pasierb , Zastosowanie terapii z udziałem zwierząt w praktyce psychiatrycznej, https://journals.viamedica.pl/psychia- tria/article/view/40405/32060
Harris , Puppy Love: China’s Changing Attitudes Towards Pets, luty 2019, https://thecul- turetrip.com/asia/china/articles/puppy-love-chinas-changing-attitudes-towards-pets/
Headey B., Na F., & Zheng R. (2007). Pet Dogs Benefit Owners’ Health: A “Natural Experiment” in China. Social Indicators Research, 87(3), s. 481–
Human Society International, BREAKING: Shenzhen becomes mainland China’s first city to ban eating of dogs, cats and wildlife in consumption and trade crackdown, https://www.hsi.org/news-resources/shenzhen-chinas-first-to-ban-eating-of-dogs-cats-wildlife/
Jacoby M., Chiny Bez Makijażu, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2016, s. 141-142.
Li J., Hui , China just upgraded the status of dogs from “livestock” to “pets”, 2020, https://qz.com/1835656/china-now-classifies-dogs-as-pets-not-livestock/
Ma , Most popular pets in China as of 2017, by species, 2020, https://www.statista.com/statistics/765720/china-pet-popularity-by-species/
Ma , Number of pets in China 2017-2022, by type, 2020, https://www.statista.com/statistics/992300/china-number-of-pets-by-type/
Saxer Martin, Zhang Juan, The Art of Neighbouring: Making Relations Across China’s Borders, Amsterdam University Press, s. 223-236.
Survey of public attitudes to dog and cat eating in China, An Animals Asia investigation, Report No.4, 2015, https://www.animalsasia.org/assets/pdf/2015_FOF_reports-report4_A4-EN-20150609_low.pdf
USC US-China Institute, China’s Cat Craze: How Felines Are Leaving Their Paw Prints On China’s Economy, 2018, https://china.usc.edu/chinas-cat-craze-how-felines-are-leaving-their–paw-prints-china’s-economy
Comments